Κοζανίτικες λέξεις που βρίσκουμε στην κουζίνα

Κάποια σκεύη ήταν καθημερινής χρήσης και κάποια έβγαιναν ελάχιστες φορές το χρόνο όπως στα γιουρτάσια, τα περισσότερα σκεύη που χρησιμοποιούσε η οικογένεια βρισκόταν στο μαϊργιό, ενώ αυτά που προοριζόταν για γιορτές βρισκόταν στο γυαλέινιο, ένα ντουλάπι όπως οι βιτρίνες που χρησιμοποιούνταν για τα "καλά" σκεύη.

Άλλα αντικείμενα που βρίσκονται συνήθως στην κουζίνα έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για χιούμορ ή για να "φοβίσουν", όπως ου μούτος μι τα χλιάρια, δηλαδή με τα κουτάλια- φράση που χρησιμοποιείται συχνά- είτε επειδή θα έρθει ο μούτους μι τα χλιάρια για να σε πάρει είτε γιατί μόλις μπήκε στην καφετέρια που κάθεσαι και δεν έχεις όρεξη να τον συναντήσεις.

μαϊργιό= η κουζίνα

μαϊρεύου= μαγειρεύω

και μαϊρτζού= μαγείρισσα

αγγειά= κουζινικά, πιάτα

απλάδις= πιάτα

χουματέινις= πήλινες κούπες για κρασί

χουματέινου= σκεύος πήλινο

βίλα= πιρούνι (οι βίλις)

κακάβ'= ποτήρι

θιρμάρ'= μεταλλικό δοχείο για ζέσταμα νερού

σαλβέτα= πετσέτα φαγητού

πυκνάδα= κόσκινο για τη φακή

μισάλ'= τραπεζομάντηλο

και μισάλα= η ποδιά που δένει στη μέση

αμπρουστιέλα= η ποδιά που δένει στο λαιμό

αρτίκουλα= πιάτα και ποτήρια μαζί (και τραπεζομάντηλα)

ταβάς= μικρό στρογγυλό ταψί

χλιάρια= κουτάλια (κοζανίτικη φράση που μούτους μι τα χλιάρια)

χλιαρόπλου= μικρό κουταλάκι

χλιαρουθήκ' ή χλιαρουκούτ'= η θήκη που έβαζαν τα κουτάλια

χλιαριά= η κουταλιά

σκαφίδι= σκεύος για το ζύμωμα του ψωμιού

κλώστης= ξύλινο αντικείμενο για το άπλωμα φύλλου για πίτα

παρσιά= εστία τζακιού για το μαγείρεμα

τσουκάλι= κατσαρόλα

τσεντζερέδις= κατσαρόλες

κουπάνα= η σκάφη

γκιουβέτσ'= ταψάκι για ψήσιμο φαγητών

λαήνια= σκεύη στα οποία συνήθως φύλαγαν το νερό

απλάδις= δίσκοι για κέρασμα

κανέστρα= πανέρι (συνήθως για το καθημερινό ψωμί)

φανάρι= ντουλάπι με σίτα στο οποίο φυλάσσονταν φαγητό

μπακράτσια= σκεύος χάλκινο για τη φύλαξη φαγητού (έπαιζε τον ρόλο των σημερινών τάπερ)

χαβάνι= γουδί για κοπάνισμα μπαχαρικών (σιδερένιο)

χουχάς= πήλινο σκεύος για φύλαξη γλυκών του κουταλιού

ζμί= σάλτσα φαγητού (κιφτέδις μι ζμί)

βρέξ'= βούτα ψωμί στο ζμί

σουφράς= σκεύος φαγητού

σόλι= φλιτζάνι του καφέ

Άλλες φράσεις:

Είμιστι σαν τα λάχανα στου τσουκάλ'= είμαστε στριμωγμένοι σε μία κατάσταση όπως τα γιαπράκια στο τσουκάλι

Βάλι του φουκάλι ανάπουδα= δοξασία για να φύγει κάποιος ανεπιθύμητος

Ου μούτους μι τα χλιάρια= ο μούτος με τα χλιάρια (δηλαδή με τα κουτάλια) είναι φανταστική οντότητα την οποία επικαλούμαστε για να φοβίσουμε κάποιον. Οι μεγαλύτερης ηλικίας Κοζανίτες, το χρησιμοποιούσαν για εκφοβισμό των παιδιών όταν παραδείγματος χάριν δεν έτρωγαν ή δεν έκαναν το σωστό. Ο μούτος με τα χλιάρια, βρίσκεται στη φαντασία όλων των Κοζανιτών.

Δείτε επίσης:

Η γαστρονομία της Κοζάνης

Κοζανίτικες λέξεις που τρώγονται 1

Κοζανίτικες λέξεις που τρώγονται 2